خسارت افزایش هزینه حمل دریایی به صادرات کشور/ ایران، ابزار مصالحه آمریکا و چین می‌شود؟

اقتصادآنلاین – باران شاکری: اخیراً سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، آمار تجارت خارجی محصولات این بخش در ۹ ماهه نخست سال جاری را منتشر کرده است.

بر اساس این گزارش، در بازه زمانی ابتدای فروردین تا پایان آذر، صادرات محصولات معدنی به بیش از ۴۶ میلیون و ۶۸۱ هزار تن با ارزشی بالغ بر ۹ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار رسید. این در حالی است که این آمار در مقایسه با سال گذشته، کاهش حدود یک درصدی تناژ و  افزایش یک درصدی ارزش صادرات را نشان می‌دهد.

برای تحلیل و بررسی دلایل این تغییرات و وضعیت فعلی صادرات بخش معدن و صنایع معدنی ایران، با یکی از کارشناسان برجسته این حوزه به گفت‌وگو پرداختیم.

کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازار جهانی فولاد و مواد اولیه، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادآنلاین در خصوص اخبار اخیر که به افزایش یک درصدی ارزش صادرات اشاره دارد، گفت:  تا کی می‌خواهیم شعار بدهیم؟ با حرف که نمی‌شود کار اجرایی کرد! از یک طرف می‌گوییم که می‌خواهیم رشد اقتصادی ۸درصدی و رشد ۱۳ درصدی در بخش معدن به دست آوریم اما همه می‌دانیم که برای رسیدن به این رشد، نیاز به سرمایه‌گذاری است اما به صراحت می‌گویم که کشور با کمبود سرمایه مواجه است؛ آیا دولت و حاکمیت فکری در این خصوص کرده‌اند؟

وی افزود: اینکه بخش خصوصی وارد این حوزه شده و سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده، بسیار خوب است اما غیر از شرکت‌های بزرگ خصوصی انگشت شمار که در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی کردند و جای تشکر دارد، بسیاری از شرکت‌های بخش خصوصی با مشکلات نقدینگی مواجه‌اند، چه در زمینه تولید، چه در زمینه بازاریابی و چه صادرات!

وی توضیح داد: در حال حاضر، حتی قبل از اینکه ترامپ کاملاً مستقر شود، هزینه حمل دریایی کشتی به ازای هر تن ۳ دلار افزایش یافته و هیچ‌کس نمی‌داند چه اتفاقی خواهد افتاد؛ برخی می‌گویند هزینه حمل کشتی سوپرامکس ۵۰ هزار تنی که دو هفته پیش ۲۳.۵ دلار به چین بود اکنون به ۲۶.۵ دلار رسیده و احتمال اینکه تا ۳۰ دلار هم افزایش پیدا کند، وجود دارد بنابراین زمانی که نرخ حمل دریایی افزایش می‌یابد، قیمت فوب بار (FOB) کاهش پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: نگرانی دیگر این است که ترامپ در مذاکرات خود با چین، ایران را به عنوان یک ابزار مصالحه قرار دهد، به این معنا که از چین بخواهد خریدهای خود از ایران را محدود کند و یا حتی از پذیرش کشتی‌های کشتیرانی جمهوری اسلامی به ۳-۴ بندر محدود چین خودداری کند که اگر این اتفاق بیفتد، صادرات معدن و صنایع معدنی، به ویژه کنسانتره و گندله و دیگر مصالح معدنی که به چین صادر می‌شوند، کاهش خواهد یافت.

تحلیلگر ارشد بازار جهانی فولاد و مواد اولیه افزود: در شرایط کنونی، روز به روز ارز رایج کشور تضعیف می‌شود و این امر موجب ایجاد تورم و مشکلات اقتصادی برای مردم خواهد شد اما نباید فراموش کنیم که برخی از کشورهای بزرگ صادرکننده، از این وضعیت به نفع خودشان استفاده کرده‌اند. به عنوان مثال، ژاپن در دهه ۲۰۰۰ میلادی با کاهش ارزش پول ملی خود توانست از آلمان پیشی بگیرد و اقتصاد خود را به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان مطرح کند؛ چین نیز با همین روش، توانست از ژاپن سبقت گیرد و تبدیل به دومین اقتصاد بزرگ جهان شود، حتی آمریکا نیز بارها از روش کاهش ارزش واحد پول خود برای توسعه صادرات استفاده کرده است. آیا ما نیز می‌توانیم از این مزیت در شرایطی که ریال ضعیف‌تر می‌شود، بهره‌برداری کنیم؟

وی ادامه داد: به نظر من باید واقع‌بین باشیم و از صحبت‌های کلی پرهیز کنیم. مردم از وعده‌ها و امیدهایی که از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی داده می‌شود، خسته شده‌اند؛ اکنون بسیاری از شرکت‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی به نوعی نقش دولتی ایفا می‌کنند و به جای اینکه واقعیت‌ها را به مردم منتقل کنند، تنها شعار می‌دهند که ما می‌توانیم در حالی‌که برای توانمندی، نیاز به سرمایه است.

جعفری طهرانی تاکید کرد: اکنون جذب سرمایه‌گذاری خارجی هم وضعیت مبهمی دارد و حتی اگر تحریم‌ها که ترامپ علیه ایران اعمال کرده، کاهش یابد، زمان اجرای آن معلوم نیست و ممکن است این امر به این سرعت اتفاق نیفتد و زمان‌بر باشد. ترامپ چهار سال بیشتر فرصت ندارد و خود نیز می‌داند که باید در این مدت تأثیرات مثبتی ایجاد کند؛ آخرین صحبت‌هایی که از او منتشر شده، این است که قصد دارد سفارت آمریکا را در ایران باز کند، اما آیا این امر به سرعت اتفاق خواهد افتاد؟

وی اظهار داشت: تمامی این مسائل نشان می‌دهد که در صورتی که تحریم‌ها ادامه یابد و مذاکرات ایران و آمریکا به سرعت و در طول ۶ ماهه ابتدایی دوره ریاست جمهوری ترامپ به نتیجه نرسد، وضعیت اقتصادی کشور به مراتب بدتر خواهد شد؛ در این صورت، مردم وضعیت بحرانی‌تری را تجربه خواهند کرد و این یکی از مسائلی است که در رابطه با بازه زمانی چهار ساله ریاست جمهوری وی باید به آن توجه کنیم.

به گفته جعفری طهرانی، طبیعتاً ترامپ ابتدا مذاکرات خود را با چین، روسیه، اوکراین، اروپا، کشورهای حاشیه خلیج فارس، اسرائیل و دیگر کشورها انجام خواهد داد و پس از آن به موضوع ایران خواهد پرداخت.

کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازار جهانی فولاد و مواد اولیه، در خصوص وضعیت صادرکنندگان گفت: صادرکنندگان در حال حاضر به حمایت‌های جدی نیاز دارند، حداقل دولت باید در این شرایط، تحریم‌های داخلی را حذف کند. 
شاهد بودیم که عوارض صادراتی در دولت سیزدهم وضع شد و این امر ضربه بزرگی به صادرات وارد کرد و حتی پس از اصلاح ارقام، همچنان این عوارض در دولت چهاردهم ادامه پیدا کرده است.

وی افزود: همچنین محدودیت‌هایی که در زمینه ارز نیمایی و برگشت ۱۰۰ درصد ارز حاصل از صادرات به وجود آمد که در نهایت موجب محدودیت‌هایی در صادرات محصولات زنجیره فولاد شد؛ این موارد همه تحریم‌های داخلی هستند که باعث کاهش صادرات شد و به نظر من، دولت حداقل باید مقدماتی را فراهم کند تا صادرکنندگان بتوانند از این فرصت‌ها بهره‌برداری کنند.

جعفری طهرانی در پایان گفت: انتظار نداریم مانند دهه ۸۰ شمسی که برای صادرات محصولات معدنی، دولت وقت جوایز صادراتی تعیین کرده بود، در این شرایط اقتصادی بحرانی، دولت جایزه صادراتی یاحتی معافیت مالیاتی در نظر بگیرد، اما حداقل معتقدم که باید از وضع قوانین خلق‌الساعه و مانع‌تراشی‌ها جلوگیری شود تا تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی حداقل کمی دلگرم شوند.