واگن‌های مترو گروگان کجاست؟

به گزارش بازار، روز گذشته رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران جزئیات جدیدی از روند خرید واگن از چینی‌ها ارائه داد.

هاشمی‌تشکری در نشست خبری خود گفت: «براساس آنچه به ما اعلام کردند، شهرداری تهران تنها حدود ۹.۵ درصد از ۱۵ درصد مبلغ پیش‌پرداخت را پرداخت کرده و هنوز ۵ درصد باقی‌مانده است. همچنین دولت نیز سهم خود از این قرارداد را پرداخت نکرده است، البته وعده‌هایی در این زمینه داده شده که هنوز عملیاتی نشده‌اند. ظاهراً موضوع تعلل چینی‌ها جدی است و طرف چینی گفته که به تعهدات خود عمل نمی‌کند. البته شهرداری و دولت پیگیر موضوع‌اند و بعید است که دو رام قطار که قرار بود در بهمن‌ماه رونمایی شوند، در زمان مقرر وارد کشور شوند.»

تهیه مترو براساس برنامه ۵ ساله ششم بوده و وظیفه دولت است

براساس ماده ۵۸ برنامه ۵ ساله ششم توسعه، دولت وقت در سال ۹۶ مکلف شده بود که ۲ هزار دستگاه واگن مترو برای تهران و سایر کلانشهرها تهیه کند که سهم تهران ۶۳۰ واگن که قرار بود تا پایان سال ۱۴۰۰ دولت این واگن‌ها را بسازد و تحویل کلانشهرها دهد، اما این ماده یعنی ورود واگن‌های جدید به ناوگان مترویی تهران تا به امروز محقق نشده است.

برای تأمین هزینه لازم این مناقصه، براساس بند ج تبصره ۴ بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور به دولت اجازه داده شده بود که پس از عقد قرارداد با تأمین‌کننده مالی خارجی، اقدامات قانونی لازم را برای تأمین سهم ۱۵ درصد تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) از محل منابع صندوق توسعه ملی به عمل آورد و برای طرح‌های ریلی هزینه کند. مابقی مبلغ قرار داد یعنی ۸۵ درصد یا همان ۸۵۰ میلیون یورو نیز قرار بود که از محل پول‌های بلوکه شده ایران در چین اخذ شود.

اما همین ۱۵ درصد اولیه یا پیش پرداخت ۱۵۰ میلیون یورو، دقیقاً محل اختلاف چند ساله میان شهرداری و دولت شد. به گونه‌ای که نه دولت روحانی زیربار پرداخت آن و نه شهرداری توان پرداخت آن را داشت تا اینکه عمر دولت دوازدهم سر می‌رسد. با شروع دولت سیزدهم و روی کار آمدن مدیریت اخیر شهرداری، با پیگیری شهردار تهران نهایتاً در دولت رئیس‌جمهور فقیدمان، دولت پذیرفت تا برای این ۱۵ درصد ارز اختصاص دهد. بنابراین بخشی از سهم ۱۵ درصدی دولت، توسط شهرداری زاکانی پرداخت می‌شود و در عوض پرداخت آن بخش، دولت ما به ازای مبلغ پرداخت شده ارز اختصاص می‌دهد.

درنهایت پرداخت ۱۵ درصد پیش‌پرداخت ساخت مترو به شرکت چینی به همین شکل پیش می‌رود و شهرداری در دوره زاکانی ۹.۷ درصد از آن ۱۵ درصد را به دولت به صورت ریالی قرض می‌دهد و شهرداری از طریق بانک شهر مبلغ ۹.۷ درصد از ۱۵ درصد را به شرکت چینی وصول می‌کند. از سوی دیگر برای پیش رفتن قرارداد، دولت مابه‌ازای یورویی این مبلغ را در اختیار شهرداری قرار می‌دهد. تا به این لحظه از مبلغ پیش‌پرداخت قرارداد ساخت مترو و ورود رام اول، حدود ۴۵ میلیون یورو باقی مانده یعنی ۵.۳ درصد از ۱۵ درصد به چینی‌ها پرداخت نشده است.

در این بین، اما با روی کار آمدن دولت جدید و مشکلات ارزی به وجود آمده برای دولت چهاردهم، به شهرداری تهران گفته است که توانایی اختصاص ارز برای حدود ۵ درصد باقی مانده را ندارد. در سوی دیگر ماجرا، شهرداری اعلام کرده که برای پرداخت ۵ درصد باقی‌مانده نیز با دولت همکاری می‌کند و مانند روندی که در دولت قبل اتخاذ شد، برای گرفتن مابه‌ازای ارزی، ریال پرداخت خواهد کرد. اما دولت باز هم حاضر به پیش رفتن این معامله با شهرداری نشده و قرارداد با چینی‌ها به دلیل عدم وصول ۴۵ میلیون یوروی باقی‌مانده از آن ۱۵ درصد، کل قرارداد در خطر لغو قرار گرفته است.

ارز برای خودروساز داخلی داریم اما برای نوسازی حمل و نقل عمومی نه؟

درحالی کمبود ارز و مشکلات ارزی بهانه عدم وصول مابقی ۱۵ درصد پیش‌پرداخت برای خرید ۷۹۱ واگن مترو است که به گفته رئیس مجلس شورای اسلامی در رسانه ملی «تا آبان‌ماه سال گذشته ۶.۲ میلیارد دلار برای تامین قطعات در اختیار خودروسازان قرار گرفته است.» این درحالی است که کلانشهرهای مهم دنیا با توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، به دنبال حل مشکلات زیست‌محیطی، آلودگی هوا و ترافیک هستند. اما در کشور ما سنگ‌اندازی بانک مرکزی مانع وصول ۴۵ میلیون یورو لازم جهت خرید ۷۹۱ واگن مترو برای کلانشهر تهران شده است.