چگونه استارتاپ‌های ترکیه‌ای از ایرانی‌ها جلو زدند؟

هر بخش از اقتصاد برای رشد متاثر از دو عامل است؛ اقتصادی و غیراقتصادی. در حوزه اقتصاد دیجیتال و استارتاپ‌ها هر دو عامل منجر به آسیب اقتصاد دیجیتال در ایران شدند.

درباره اینکه چرا ایران از ترکیه جا ماند، درحالی که در مقطعی حتی ترکیه از ایران ضعیف‌تر بود؛ فرزین فردیس در گفتگویی در این باره اعلام کرد: هم عوامل اقتصادی و غیراقتصادی در شکل گیری وضع کنونی موثر بودند. نمی‌توانیم بگوییم یکی به تنهایی این اتفاق را رقم زده است. آخرین راندی که ترندیول ترکیه جذب سرمایه داشت بالای میلیارد دلار از علی بابای چین بود که منجر به ارزش‌گذاری ۱۵-۱۶ میلیارد دلاری در آن شد. ترندیول، چند سال پس از دیجی‌کالای ایران آغاز به کار کرده است.

او افزود: اما چرا نتوانستیم مثل آن‌ها به بازارهای منطقه سرک بکشیم؟ هر دو دسته عوامل اقتصادی و غیراقتصادی در کنار هم منجر به این نتیجه شده است.

فردیس گفت: در حوزه عامل اقتصادی باید گفت که اصولا ما کشور رقابت‌پذیری در عرصه اقتصاد نیستیم و در مقایسه با ترکیه تعاملات تجاری بین‌المللی‌مان بسیار ضعیف‌تر است. تجار و بازرگانان و صنعت‌گران ترک خیلی راحت‌تر از ما به کشورهای مختلف سفر می‌کنند، در کشورهای دیگر پروژه می‌گیرند، آنجا کار می‌کنند و تعاملات بین‌المللی دارند که نتیجه‌اش این می‌شود که خیلی راحت پذیرفته می‌شوند، جای پایشان را باز می‌کنند و هم خودشان کار بیشتری انجام می‌دهند و هم بقیه صنعتگران می‌توانند در کنارشان کار کنند.

به گفته او اما در ایران عملا تعامل با دنیا روز به روز از نظر روش، کشور، صنایع‌ و … محدودتر شده است.

عضو هیات رئیسه اتاق تهران ادامه داد: آماری وجود دارد که ما چولگی شدیدی در کالاهای صادراتی داریم. اگر نگاه کنیم بیشتر از ۸۰ درصد ارزش صادرات ما در ۲۰-۳۰ قلم بیشتر نیست، در حالی که درباره ترکیه یا یک کشور دیگر در اروپا این تنوع به مراتب بالاتر است که همین موضوع آسیب‌پذیری کشور را رقم می‌زند.

به باور او در کنار عوامل اقتصادی، عوامل غیراقتصادی هم خیلی موثر بودند. فردیس گفت: کنترل‌هایی که درباره‌اش صحبت کردیم و محدودیت‌هایی که ایجاد شد و اجازه رشد را نداد. بعضی آن را به نهادهای نظارتی و امنیتی نسبت می‌دهند که این هم فراز و فرود داشته و در سال‌هایی انگار با این فضا بیشتر کنار آمدند و یک سال هایی کمتر، اما به طور غالب می‌توانم بگویم این نگاه امنیتی وجود داشته و در این حوزه نسبت به حوزه‌های دیگر خیلی تشدیدشده‌تر است. صنایع دیگر این طور نیست که این قدر نهادهای نظارتی حضور داشته باشند و بخواهند درباره همه مسائل نظر بدهند.

او در مورد اینکه سهم یکی از دو عامل همواره بیشتر و مهم‌تر از دیگری بوده است؛ گفت: ‌در برخی مقاطع و سال‌ها شاید سهم یکی پررنگ‌تر باشد، ولی در کل یک روند ۱۰ ساله را که نگاه می‌کنیم از هر دو آسیب دیدیم و اگر بخواهیم درباره آینده صحبت کنیم که چه کنیم این عقب‌ماندگی جبران شود، باید بگوییم هر دو را باید درمان کنیم. هم در فضای اقتصاد کلان باید تصمیم‌های به‌روزتری که می‌دانیم چه هست را با جسارت بگیریم و از رانت و پول پاشی عجیب و غریب پرهیز کنیم و فضای اقتصاد کشور را به سمت رقابتی‌تر شدن و تولید ارزش افزوده بالاتر ببریم و هم در نگاه‌های امنیتی و نظارتی باید با سعه‌صدر بیشتر و نگاه بیشتر به توسعه و رقابت‌پذیری منطقه عمل کنیم و اجازه دهیم بنگاه‌هایی که خودشان سرباز اقتصاد کشور هستند و کمک می‌کنند کشور در فضای منطقه‌ای عملکرد درستی داشته باشد، فعالیت کنند.

فردیس افزود: چرا ما باید بازار کشوری مثل عراق که این همه در ‌آن مزیت داریم و این قدر برایمان استراتژیک است را از دست بدهیم و مثلا ترکیه یا امارات آن را به دست بگیرد یا قطر آن را تصاحب کند؟ چرا در آسیای میانه و قفقاز نباید حضور داشته باشیم و نتوانیم کار کنیم؟ تمرکز دولت سیزدهم روی کشورهای یازده‌گانه همسایه بود و ما در همین‌ها هم حضور پیدا نکردیم و اکوسیستم‌مان اجازه کار پیدا نکرده است. چرا؟ چون دائما در کشور ترمز گرفتیم و اجازه ندادیم کار کنند و بتوانند خودشان را نشان دهند و کمک کنند آن چیزی که فکر می‌کنند را انجام دهند.

منبع: اکوایران